Ex-proof kelimesi, Explosion Proof kelimesinin kısaltılmış şekli olup anlamı; Patlamaya Karşı Korunmuş olmaktadır.
Ex-proof ürünler, uluslararası ”Ex” Standartlarına uygun olarak belli firmalar tarafından üretilir. İmalat yerlerinin ve üretimi yapılan ürünler kendi sınıflarına göre bağımsız test kuruluşları tarafından Ex ve standart uygunluğu test edilip sertifika verilir.
Ex-proof konusunda Dünyada kabul edilen normlar ve standartlar vardır. Üretimler bu standartlara göre yapılır. Bunlar ”EN” 94/9 Standartları, ATEX, IEC ve IECEx ‘dir. Bu norm ve standartlara göre imal edilmiş ürünler, belirlenen tehlikeli sahalarda tam bir koruma sağlayarak kullanılır. Gaz ortamında çalışan Exproof ürünler, hiç bir şekilde kıvılcım ve ark çıkmaz.
Bu yüzden, Ex-proof ürünlerin tehlikeli imalat yapılan yerlerde ve sahalarda kullanılması, uluslararası standartlar gereği zorunludur.
Ex-proof ürünler, kullanılacak yerlerin tehlike derecelerine göre sınıflandırılması yapılarak seçilir.
Her tehlikeli ortama aynı tip aleti yerleştirmek ve tek bir sistem uygulamak ekonomik olmamaktadır. Bu nedenle konunun uzmanları, patlayıcı ortamları tehlike derecesine göre sınıflara ayırmışlardır.
ZONE SINIFLANDIRMASI – GAZ
ZONE 0
– Yüksek oranlarda patlayıcı gaz ve buharın;
– Sürekli olarak bulunduğu
– Uzun süreli bulunduğu
ZONE 1
– Yüksek oranlarda patlayıcı gaz ve buharın;
– Normal çalışma koşullarında bulunma olasılığının az olduğu
– Tamir, bakım işlemleri ya da sızıntılar sebebiyle bulunabileceği
ZONE 2
– Yüksek oranlarda patlayıcı gaz ve buharın;
– Çok kısa süreli oluştuğu
– Kazalar ve çeşitli olağandışı çalışma koşulları sebebiyle tehlikeli hale geldiği
* Kaynak: NEC makale 505-9, CEC Bölüm 18, EN60079-10, IEC 60079-10
ZONE SINIFLANDIRMASI- TOZ
ZONE 20
– Yüksek oranlarda patlayıcı tozun;
– Sürekli olarak bulunduğu
– Uzun süreli bulunduğu
ZONE 21
– Yüksek oranlarda patlayıcı tozun;
– Normal çalışma koşullarında bulunma olasılığının az olduğu
– Tamir, bakım işlemleri ya da sızıntılar sebebiyle bulunabileceği
ZONE 22
– Yüksek oranlarda patlayıcı tozun;
– Çok kısa süreli oluştuğu
– Kazalar ve çeşitli olağandışı çalışma koşulları sebebiyle tehlikeli hale geldiği
Zone sisteminde patlayıcı gazlar G ve tozlar da D harfi ile belirlenir.
Ex-proof ürünlerin kullanılması zorunlu yerler ve tesisler;
– Petrol ve petrol’den üretilmiş ürünlerin üretimi yapılan rafineriler ve buna bağlı depolama, dolum ve boşaltım istasyonları, rıhtımlar.
– Boya imalatı yapan tesisler. Boya hammadelerinin kullanıldığı ve depolandığı sahalar.
– LPG ve LNG (Doğalgaz) depolama ve dolum, boşaltım yerleri.
– Doğalgaz depolanan ve işlem yapılan bütün açık ve kapalı alanlarda.
– Maden ocakları.
– Tahıl ürünlerinin depolandığı silolar. Dolum ve boşaltım sahalarında.
– Çimento imalatı yapılan fabrikalarda, bilhassa kapalı alanlarda (Aşırı toz birikimi).
– Kimyasal ürünler ve özellikle gübre imalatı yapılan fabrikalarda.
– Her türlü kozmetik, solvent imalatı yapılan tesislerde.
– Otomotiv endüstrisinde, boya yapılan bölümlerde.
– Mühimmat ve barut imalatı yapılan tesislerde.
– Sıvı yağ üretim, dolum ve boşaltım sahalarında
